|
Già
th́ khổ, ai cũng biết: Sinh, Lăo,
Bệnh, Tử! Nhưng
già vẫn có thể sướng. Muốn
sống lâu th́ phải già chớ sao!
Già
có cái đẹp của già. Trái chín cây bao giờ cũng
ngon hơn trái giú ép. Cái sướng đầu tiên
của già là biết ḿnh… già, thấy ḿnh già, như
trái chín cây thấy ḿnh đang chín trên cây.
Nhiều người chối từ già, chối từ
cái sự thật đó và t́m cách giấu cái già
đi, như trái chín cây ửng đỏ, mềm
mại, thơm tho mà ráng căng cứng, xanh lè th́ coi
không được. Mỗi ngày nh́n vào gương,
người già có thể phát hiện những vẻ
đẹp bất ngờ như những nếp nhăn
mới x̣e trên khóe mắt, bên vành môi, những
mớ tóc lén lút bạc chỗ này chỗ nọ,
cứng đơ, xơ xác… mà không khỏi tức cười!
Quan sát nh́n ngắm ḿnh như vậy, ta mới
hiểu hai chữ "sồng sộc" của Hồ
Xuân Hương: "Chơi
xuân kẻo hết xuân đi. Cái già sồng sộc nó
th́ theo sau!" Có
lẽ nữ sĩ lúc đó mới vào lứa
tuổi 40! Thời ta bây giờ, 40 tuổi lại là
tuổi đẹp nhất. Phải đợi đến
70, thất thập cổ lai hy, th́ mới gọi là
bắt đầu già (?) Nếu
trong tương lai, khi con người sống đến
160 tuổi th́ 80 lại là tuổi đẹp nhất!
Tuy nói vậy,
thực tế, già th́ khó mà sướng.
Con người ta có cái khuynh hướng dễ
thấy khổ hơn. Khổ dễ nhận ra, c̣n sướng
th́ khó biết ! Một người luôn thấy ḿnh…
sướng th́ không khéo người ta nghi ngờ
hắn có vấn đề… tâm
thần! Nói
chung, người già có 3 nỗi khổ thường
gặp nhất, nếu giải quyết đựơc
sẽ giúp họ sống "trăm
năm hạnh phúc":
1.- Một là thiếu bạn!
Nh́n qua nh́n lại, bạn cũ rơi
rụng dần… Thiếu bạn, dễ hụt
hẫng, cô đơn và dĩ nhiên… cô độc.
Từ đó dễ thấy ḿnh bị bỏ rơi,
thấy không ai hiểu ḿnh! Quay quắt, căng
thẳng, tủi thân. Lúc nào cũng đang như “Gậm
một khối căm hờn trong cũi sắt / Ta
nằm dài nghe ngày tháng dần qua…”
Người già
chỉ sảng khoái khi được rôm rả
với ai đó, nhất là những ai “cùng
một lứa bên trời lận đận”…
Gặp được bạn tâm giao th́ quả là
một liều thuốc bổ mà không bác sĩ nào có
thể biên toa cho họ mua được!
Để
giải quyết chuyện này, ở một số nước
tiên tiến, người ta mở các pḥng tư
vấn, giới thiệu cho những người già cùng
sở thích, cùng tánh khí, có dịp làm quen với nhau.
Người già tự giới thiệu ḿnh và nêu
"tiêu chuẩn" người bạn ḿnh muốn
làm quen. Nhà tư vấn sẽ "matching" để
t́m ra kết quả và làm… môi giới… Dĩ nhiên
môi giới cho họ kết bạn. C̣n sau này họ
thấy tâm đầu ư hợp tiến tới hôn nhân
(nếu c̣n độc thân) th́ họ ráng chịu!
Đó là chuyện riêng của họ. Ngày trước,
Uy Viễn tướng công mà c̣n phải than:
Tao ở nhà tao, tao nhớ mi.
Nhớ
mi nên phải bước chân đi.
Không
đi mi bảo rằng không đến.
Đến
th́ mi hỏi đến làm chi.
Làm
chi tao có làm chi được?
Làm
được tao làm đă lắm khi…
~
Nguyễn Công Trứ
Rồi họ
dạy người già học vi tính để có
thể "chat", "meo" với nhau chia sẻ tâm
t́nh, giải tỏa stress… Thỉnh thoảng tổ
chức cho các cụ họp mặt đâu đó để
được trực tiếp gặp gỡ, trao đổi,
ḍm ngó, khen ngợi hoặc… chê bai lẫn nhau. Khen
ngợi chê bai ǵ đều có lợi cho sức
khỏe! Có dịp tương tác, có dịp căi
nhau là sướng rồi. Các tế bào năo sẽ
được kích thích, được hoạt hóa,
sẽ tiết ra nhiều kích thích tố. Tuyến thượng
thận sẽ hăng lên, làm việc năng nổ,
tạo ra cortisol và epinephrine làm cho máu huyết lưu
thông, hơi thở trở nên sảng khoái, rồi
tuyến sinh dục tạo ra DHEA (dehydroepiandoster one),
một kích thích tố làm cho người ta trẻ
lại, trẻ không ngờ!… Dĩ nhiên phải
chọn một nơi có không khí trong lành. Hoa cỏ
thiên nhiên. Thức ăn theo yêu cầu. Gợi nhớ
những kỷ niệm xưa... Rồi dạy các
cụ vẽ tranh, làm thơ, nắn tượng…
Tổ chức triển lăm cho các cụ. Rồi tŕnh
diễn văn nghệ cây nhà lá vườn. Các
cụ dư sức viết kịch bản và đạo
diễn. Coi văn nghệ không sướng bằng làm…
văn nghệ!
2.- Cái thiếu thứ hai là thiếu… ăn!
Thực vậy.
Ăn không phải là tọng, là nuốt, là xực, là
ngấu nghiến… cho nhiều thức ăn! Ăn không
phải là nhồi nhét cho đầy bao tử! Trong
cuộc sống hằng ngày có nhiều thứ
nuốt không trôi lắm! Chẳng hạn
ăn trong nỗi sợ hăi, lo âu, bực tức; ăn
trong nỗi chờ đợi, giận hờn th́
nuốt sao trôi? Nuốt là một phản xạ
đặc biệt của thực quản dưới
sự điều khiển của hệ thần kinh.
Một người trồng chuối ngược
vẫn có thể nuốt được dễ dàng !
Nhưng khi buồn lo th́ phản xạ nuốt bị
cắt đứt !
Nhưng các
cụ thiếu ăn, thiếu năng
lượng, phần
lớn là do sợ bệnh, kiêng khem quá đáng.
Bác sĩ lại hay hù, làm cho họ sợ thêm ! Nói
chung, chuyện ăn uống nên nghe theo mệnh
lệnh của… bao tử :
Cư
trần lạc đạo thả tùy duyên
Cơ
tắc xan hề khốn tắc miên…
[Ở
đời vui đạo hăy tùy duyên
Đói
đến th́ ăn mệt ngủ liền…]
~
Trần Nhân Tông
“Listen
to your body”. Hăy lắng nghe sự mách bảo
của cơ thể ḿnh! Cơ
thể nói… thèm ăn cái ǵ th́ nó đang cần cái
đó, thiếu cái đó!
Nhưng nhớ ăn là chuyện của văn hóa
(!), chuyện của ngàn năm, đâu phải một
ngày một buổi. Món ăn gắn với kỷ
niệm, gắn với thói quen, gắn với mùi
vị từ thuở c̣n thơ! Người già có
thể thích những món ăn… kỳ cục - không
sao! Đừng ép!
Miễn đủ bốn nhóm: bột, đạm,
dầu, rau… Mắm nêm, mắm ruốc, mắm
sặt, mắm bồ hóc, tương chao… đều
tốt cả. Miễn đừng quá mặn, quá
ngọt… là đựơc. Cách ăn cũng
vậy. Hăy để các cụ tự do tự tại
đến mức có thể được. Đừng
ép ăn, đừng đút ăn, đừng làm
"hư" các cụ!
Cũng cần có sự hào hứng, sảng
khoái, vui vẻ trong bữa ăn. Con cháu hiếu
thảo phải biết… giành ăn với các cụ.
Men tiêu hoá được tiết ra từ tâm hồn
chớ không chỉ từ bao tử.
3.- Cái thiếu thứ ba là thiếu vận động!
Già th́ hai chân
trở nên nặng nề như mọc dài ra, biểu
không chịu nghe lời ta nữa! Các khớp cứng
lại, sưng lên, xương th́ mỏng ra, ḍn tan,
dễ vỡ, dễ găy! Ấy cũng bởi
cả một thời trai trẻ đă “Đi đâu
loanh quanh cho đời mỏi mệt…” (TCS)!
Bác sĩ thường
khuyên vận động mà không hướng dẫn
kỹ th́ dễ làm các cụ ráng quá sức chịu
đựng, sẽ lâm bệnh thêm. Phải làm sao cho
nhẹ nhàng mà hiệu quả, phù hợp với
tuổi tác, với sức khỏe. Phải từ
từ và đều đều. Ngày xưa người
ta săn bắn, hái lượm, đánh cá, làm
ruộng, làm rẫy… lao động suốt ngày. Bây
giờ chỉ ngồi quanh quẩn trước máy
Truyền H́nh (TV), máy Vi Tính (Computer)! Có một
nguyên tắc “Use it or lose it!”
Cái ǵ không xài th́ teo!
Thời đại bây giờ người ta xài cái
đầu nhiều quá, nên “đầu
th́ to mà đít th́ teo”. Thật đáng
tiếc!
Không cần đi
đâu xa. Có thể tập trong nhà. Nếu nhà có
cầu thang th́ đi cầu thang ngày mươi
bận rất tốt. Đi ṿng ṿng trong pḥng cũng
được. Đừng có ráng lập “thành
tích” làm ǵ! Tập cho ḿnh thôi. Từ từ
và đều đều… Đến lúc nào thấy
ghiền, bỏ tập một buổi… chịu không
nổi là được!
Nguyên tắc chung
là kết hợp hơi thở với vận động.
Chậm răi, nhịp nhàng. Lạy
Chúa, lạy Phật cũng phải đúng… kỹ
thuật để khỏi đau lưng, vẹo
cột sống. Đúng kỹ thuật là
giữ tư thế và kết hợp với hơi
thở. Đó cũng chính là thiền, là yoga, là dưỡng
sinh...! Vận động thể lực đúng cách th́
già sẽ chậm lại. Giảm trầm cảm,
giảm buồn lo. Phấn chấn, tự tin. Dễ
ăn, dễ ngủ, dễ đủ thứ…
Tóm lại,
giải quyết đựơc “ba
cái lăng nhăng” đó, th́ có thể già
mà… sướng vậy !
Bác
sĩ Đỗ Hồng Ngọc
|
