HÃY ĐI LÀM HÒA VỚI NGƯỜI ANH EM ẤY TRƯỚC ĐÃ,
RỒI HÃY TRỞ LẠI DÂNG LỄ VẬT CỦA MÌNH

   Sau buổi tập hơp trọng thể “đám đông dân chúng...và các môn đệ” lên núi để loan báo “tám mối phước thật” (Mt 5, 1-12), trong đoạn Phúc Âm hôm nay, Chúa Giêsu nói lên cho mọi người biết mối tương quan mới với Thiên Chúa, đức công chính mới cao cả hơn những gì đã được các ngôn sứ cho biết trong Cựu Ước. Đó là sáu phản đề mới mẻ, so sánh với những gì Lê Luật dạy cách sống cho Israel đến lúc đó.
   Chúng ta đang ở giữa sáu luận đề đối lại và vượt hẵn lên trên quan niệm sống của Israel được các tiên tri dạy bảo cho (Mt 5, 21-28). Sáu luận đề đối ngược (antithèses) đó đã được một vài câu giới thiệu mở đầu:
   - “Anh em đừng tưởng Thầy đến để bãi bỏ luật Moisen hoặc lời các ngôn sứ. Thầy đến không phải để bãi bỏ, nhưng là để kiện toàn…ai bỏ dù chỉ một trong những điều răn nhỏ nhứt ấy, và dạy người ta làm như vậy, sẽ bị gọi là kẻ nhỏ nhứt trong Nước Trời. Còn ai tuân hành và dạy người ta là như vậy, thì sẽ được gọi là kẻ lớn trong Nước Trời.” (Mt 5, 17-20)
 
  1 - Những lời giới thiệu mở đầu ( Mt 5, 17-20).
   Nếu câu của Phúc Âm Thánh Matthêu (Mt 5, 18) cũng có những lời tuyên bố song song tương tự trong Phúc Âm Thánh Marcô và Luca, thì thì trong ba câu còn lại trong phần vừa trích dẫn, chúng ta chỉ có được trong Phúc Âm Thánh Matthêu. Trong câu (Mt 5, 17), Chúa Giêsu cho biết mình đến không phải là để xoá bỏ đi Lề Luật và lời các ngôn sứ trong Cựu Ước, mà là để làm cho ý nghĩa được hoàn hảo hơn:
   - “Anh em đừng tưởng Thầy đến để bãi bỏ luật Moisen hoặc lời các ngôn sứ. Thầy đến không phải để bãi bỏ, nhưng để làm kiện toàn”. Động từ “làm kiện toàn” (pleróo ) ở đây, còn được Thánh Matthêu thường dùng trong Phúc Âm ngài:
   - “Tất cả những sự việc nầy đã xảy ra, là để “kiện toàn, ứng nghiệm” (pleróo) lời xưa kia Thiên Chúa đã phán qua miệng ngôn sứ.”  (Mt 1, 22)
   - “Ông ở đó cho đến khi vua Erode băng hà, để "kiện toàn, ứng nghiệm" lời Chúa phán xưa qua miệng ngôn sứ: " Ta đã gọi con Ta ra khỏi Ai Cập " (Mt 2, 15)
   Ý nghĩa ứng nghiệm, kiện toàn của những câu nói vừa kể không những nhằm nói lên những điều được các tiên tri loan báo chưa được thực hiện theo lời vào lúc các vị loan báo, cho bằng là ý nghĩa được thực hiện hoàn hảo một cách mầu nhiệm và bất ngờ đối với cách suy tư và mong đợi của con người.
   Thật vậy lòng trung thành của Thiên Chúa đối với lời Ngài hứa là những gì mới lạ và nguyên cội của việc kiện toàn, ứng nghiệm những lời loan báo đó. Trong khi thực hiện những gì mình hứa, Thiên Chúa luôn luôn làm cho con người bất ngờ.
 
   Đọc hai câu (Mt 5, 18-19)
   - “Thầy bảo thật anh em, trước khi trời đất qua đi, thì một chấm một phết trong Lề Luật cũng sẽ không qua đi, cho đến khi mọi sự được hoàn thành. Vậy ai bãi bỏ dù chỉ một trong những điều răn nhỏ nhứt ấy, và dạy người ta làm như vậy, thì sẽ bị gọi là kẻ nhỏ nhứt trong Nước Trời. Còn ai tuân hành và dạy làm như vậy, thì sẽ được gọi là kẻ lớn nhứt trong Nước Trời.” Chúng ta có cảm tưởng là những lời Chúa Giêsu trấn an các thầy thông thái luật và các kinh sư ở thời của Người, hay cũng là lời của Thánh Matthêu trấn an các tin hữu mình ở các cộng đồng xứ Syria.
   Ý nghĩa tổng quát của những gì vừa kể là Chúa Giêsu có ý đem đến cho Lề luật và lời các tiên tri một điều mới mẻ, không phải là để làm phá vở đi những gì Israel đã thực hiện trên bước đường từ núi Sinai đến lúc được định cư thành lập hội đường.
   Không có gì xảy đến làm mất đi giá trị của kinh nghiệm đó, dầu cho một chữ tối thiểu trong ngôn từ Do Thái, " vod " (chấm, phết) cũng không.
   Tuy nhiên cần lưu ý kẻo lòng trung thành tuyệt đối quá độ đó có thể làm tắt nghẹt đi hơi thở trong sáng và sâu đậm được  mối tương quan với Chúa làm cho nảy sinh ra và nuôi dưỡng bảo bọc.
   Ước gì lòng trung thành quá đáng từ chữ đó đối với những gì được loan báo và viết ra không gây ra những gì Thánh Phaolồ gọi là hậu quả làm tổn thương nguy hại, hay " chữ viết giết chết tinh thần ": 
   - " Đấng ban cho chúng tôi khả năng phục vụ Giao Ước Mới, không phải Giao Ước căn cứ trên chữ viết, nhưng dựa vào Thánh Thần. Vì chữ viết thì giết chết, còn Thánh Thần mới ban sự sống " ( 2 Cor 2, 6).
   - " Nhưng người Do Thái đích thực là người Do Thái tận đáy lòng , phép cắt bì đích thực là phép cắt bì trong tâm hồn, theo tinh thần của Lề Luật, chớ không phải theo chữ viết của Lề Luật..." ( Rom 2, 29).
 
   Đọc câu (Mt 5, 20), chúng ta hiểu được lời cảnh cáo của Chúa Giêsu đối với các môn đệ lúc đó và cũng đối với tất cả chúng ta ở mọi thời đại: đó là cần phải vượt lên trên cách sống tôn giáo của các kinh sư và các người pharisêu, hay đúng hơn đời sống tôn giáo là vượt lên trên cả những gì " khúm núm giữ luật " hình thức bên ngoài, mà là giữ Lề luật được thấm vào nội tâm, sống để Chúa thấy, chớ không phải để cho người đời ngưỡng mộ.
 
  2 - Bốn luận đề phản bác ( Mt 5, 21-37).
   Các nhà Thánh Kinh học giúp chúng ta hiểu được ý nghĩa sâu sắc hơn đoạn Phúc Âm hôm nay của Thánh Matthêu, bằng cách cho biết Chúa Giêsu dựa vào những gì Lề Luật Moisen đã dạy trước đó, để đưa ra những biện luận mới mẻ hơn, đôi khi phản biện lại những thiếu sót mà Lề Luật đã đưa ra, bằng câu nói:
   - " Anh em đã nghe Luật dạy rằng..., còn Thầy ..." ( Mt 5, 21. 27. 31. 33).
Qua từ ngữ,  " còn Thầy...",  Chúa Giêsu phản biện hay bổ túc thêm ý nghĩa mới mẻ, sâu sắc hơn những gì Người muốn dạy cho dân chúng và dĩ nhiên cho cả chúng ta.
   Tuy nhiên lời giảng dạy của Người không phải chỉ là những ý kiến, phê bình suông, mà là những gì Người giảng dạy với uy quyền của Đấng phán dạy cho chúng ta:
   - " Còn Thầy, thầy bảo cho anh em biết..." ( Mt 5, 22. 28. 32. 33).
Tuy là đưa ra những điều mới mẻ, sâu thẩm hơn, đầy đủ hơn, đi vào nội tâm hơn, Chúa Giêsu không xoá bỏ đi những gì Lề Luật và lời các ngôn sứ truyền dạy cho dân chúng.
 
   a) Lời phản biện thứ nhứt ( Mt 5, 21-26)
là lời phản biện trích điều răn thứ năm trong mười giới răn:
   - " Anh em đã nghe Luật dạy người xưa rằng: " Chớ giết người; ai giết người thì đáng bị đưa ra toà " ( Mt 5, 21).
   - " Ngươi không được giết người " ( Ex 20, 13).
hay với ý nghĩa chính xác hơn và gia trọng hơn " không được giết một người vô tội " ( rashàh ).
   Đối với giới răn vừa kể của Thiên Chúa, Chúa Giêsu đưa thêm vào một trương độ rộng rãi hơn: đó là trong ý nghĩa luân lý: giận dữ, chưởi bới cho rằng kẻ khác là người hèn mạc, đần độn...:
   - " Còn Thầy bảo cho anh em biết: Ai giận anh em mình, thì đáng bị đưa ra toà. Ai mắng anh em mình là đồ ngốc, thì đáng bị đưa ra trước Thượng Hội Đồng" ( Mt 5, 21- 22).
Cả những tội " giết người theo ý nghĩa luân lý " vừa kể, Chúa Giêsu cũng tiên liệu hình phạt trước toà án, trước Thượng Hội Đồng.
Cò nữa, cần phải hoà giải tiết lập lại tình huynh đệ đối với những ai bị xúc phạm, nếu không lỗi phạm đó có thể làm tổn thương đến mối giao hảo với Chúa:
   - " Vậy, nếu khi anh sắp dâng lễ vật trước bàn thờ, mà sực nhớ có người anh em đang có chuyện bất bất bình với anh, thì hãy để của lễ lại đó trước bàn thờ, đi làm hoà với người anh em ấy đã, rồi trở lại dâng lễ của mình " ( Mt 5, 23-24).
Cần phải khẩn cấp thiết lập lại hoà giải với anh em, trong khi còn thời gian, trước khi đã quá trể mình phải ra tình diện trước toà phán xét cuối cùng:
   - "  Anh hãy mau dàn xếp với đối phương , khi còn đang trên đường đi với người ấy tới cửa công, kẻo người ấy nộp anh cho quan toà, quan toà lại giao anh cho thuộc hạ, và anh sẽ bị tống ngục. Thầy bảo thật, anh sẽ không ra khỏi đó, trước khi trả hết đồng xu cuối cùng " ( Mt 5, 25-26).
 
   b) Lời phản biện thứ hai ( Mt 5, 27-30).
Cũng như trong lời phản biện thứ nhứt, trong lời phản biện đang bàn Chúa Giêsu cũng dùng đại danh từ ngôi thứ hai " anh " ( tu, Pháp Ngữ ) cho thấy đây là lời nói trực tiếp, lời kêu gọi trực tiếp trước đám đông.
Đây là giới răn của Mười Điều Răn khơi thủy nói lên mối liên hệ giữa một người đàn ông với một phụ nữ đã có chồng, đó là điều răn thứ sáu:
   - " Ngươi không được ngoại tình " ( Ex 20, 14).
Chúa Giêsu xác nhận rằng tội ngoại tình, ngay cả " trong tâm hồn ", là ước muốn chiếm lấy được nàng:
   - " Còn Thầy, Thầy bảo cho anh em biết, ai nhìn người phụ nữ mà thèm muốn, thì trong lòng đã ngoại tình với người ấy rồi " ( Mt 5, 28),
Câu nói của Chúa Giêsu vừa kể chúng  ta cũng thấy được ý  nghĩa có liên quan cả đến điều răn thứ mười, trong cách giải thích của cộng đồng Qumran và các kinh sư về sau:
   - " Ngươi không đưọc ham muốn nhà người ta, ngươi không được ham muốn vợ người ta, tôi tớ nam nữ, con bò con lừa hay bất cứ vật gì của người ta " ( Ex 20, 17).
Nhưng những gì đặc biệt tuyệt đối của Chúa Giêsu, Thánh Matthêu ghi lại:
   - " Nếu mắt phải của anh làm cớ cho anh sa ngã, thì hãy móc mà ném đi; vì thà mất một phần thân thể, còn hơn là toàn thân bị ném vào hoả ngục. Nếu tay phải của anh làm cớ cho anh sa ngã, thì hãy chặt mà ném đi; vì thà mất một phần thân thể, còn hơn là toàn thân phải sa hoả ngục " ( Mt 5, 29-30); ( cfr. Mt 18, 8-9); ( Mc 9, 43-47).
Nhưng dù sao đi nữa, những lời nói đó cũng không làm mất đi lời xác quyết mãnh liệt của Chúa Giêsu chống lại tội ngoại tình.
 
   c) Lời phản biện thứ ba ( Mt 5, 31-32).
Phuơng thức tuyên bố lời phản biện thứ ba - liên quan đến vấn đề ly dị - được phát biểu ít long trọng hơn hai hai luận cứ phản biện trước.
Nhưng trong lời phản biện đó có lề luật của Chúa,
   - " Luật dạy rằng: Ai rẫy vợ, thì phải cho vợ chứng thư ly dị " ( Mt 5, 31),
   - " Nếu một người đàn ông đã lấy vợ và đã ăn ở với nàng rồi, mà sau đó nàng không đẹp lòng người ấy nữa, vì người ấy thấy nơi nàng có điều gì chướng, thì sẽ viết cho nàng một chứng thư ly dị, trao tận tay và đuổi ra khỏi nhà " ( Dt 24,1),
và có cả những lời phản biện của Chúa Giêsu:
   - " Còn Thầy, Thầy bảo cho anh em biết: ngoại trừ trường hợp hôn nhân bất hợp pháp, ai rẫy vợ là đẩy vợ đến chỗ ngoại tình; và ai cưới người đàn bà bị rẫy, thì cũng phạm tội ngoại tình " ( Mt 5, 32).
Nhưng Chúa Giêsu không đi vào chi tiếc những cuộc tranh luận của các kinh sư cũng như về lý do Lề Luật đã tiên liệu để người chồng có thể rẫy bỏ vợ.
Người xác nhận rằng mỗi cuộc rẫy bỏ vợ, khiến cho có những cuộc chung sống vợ chồng khác, là làm cớ đưa đến những cuộc ngoại tình, bởi vì hôn nhân liên kết bất khả phân hai vợ chồng với nhau thành một xương một thịt:
   - " Bởi thế, người đàn ông lìa cha mẹ mà gắn bó với vợ mình, và cả hai thành một xương một thịt " ( Gen 2, 24).
   - " Có mầy nguời pharisêu đến gần Chúa Giêsu để thử Người. Họ nói: Thưa Thầy, có được phép rẫy vợ mình vì bất cứ lý do nào khong? Người đáp: " Các ông không đọc thấy điều nầy sao: Thưở ban đầu Đấng Tạo Hoá đã làm cho con người có nam có nữ và Người đã phán: "Vì thế, người ta sẽ lìa cha mẹ, mà gắn bó với vợ mình, và cả hai sẽ thành một xương một thịt. Như vậy, họ không còn là hai, nhưng chỉ là một xương một thịt. Vậy sụ gì Thiên Chúa phối hợp, loài người không được phân ly ...Vì các ông lòng chai đá, nên ông Moisen cho phép các ông rẫy vợ, chứ thuở ban đầu không có như vậy đâu. Ta nói cho các ông biết: Ngoại trừ trường họp hôn nhân bất hợp pháp, ai rẫy vợ mà cưới vợ khác là phạm tội ngoại tình" ( Mt 18, 3-9).
 
   d) Lời phản biện thứ tư ( Mt 5, 33-7).
Trong bản văn Phúc Âm lời phản biện thứ tư cũng nhắc đến luật Chúa, bằng cách tổng hợp các điều đã được Chúa ban cho dân chúng trong Cựu Ước, khởi đầu từ Mười Điều Răn với điều " Chớ kêu tên Chúa vô cớ, Thiên Chúa của ngươi ":
   - "  Ngươi không được dùng danh Chúa, Thiên Chúa của ngươi, một cách bất xứng , vì Chúa không dung tha kẻ dùng danh Người một cách bất xứng " ( Ex 20, 7),
hợp chung lai với những đòi buộc của những điều mình đã hứa với Chúa,
   - " Khi một người nào khấn hứă với Chúa hay thề hứa tự buộc mình làm điều gì, thì người ấy không được lỗi lời mình: người ấy phải thực hiện những gì miệng đã nói " ( Nm 20, 3),
   - " Khi anh em khấn hứa với Chúa, Thiên Chúa của anh em điều gì, thì đừng trì hoản thi hành, vì chắc chắn Thiên Chúa sẽ đòi anh em đó, và anh em sẽ mang tội" ( Dt 23, 22).
 
Chúa Giêsu còn trải rộng ra thêm đến cả việc thề hứa để làm cho mình trở thành người đáng tin cậy và là người giữ lời hứa.
Điều gì " có nói có ", " không nói không " được dùng lập đi lập lại để nhấn mạnh đến sự chắc chắn là mình sẽ chuyên lo thực hiện và bảo đảm chính xác những gì mình tuyên hứa:
   - " Nưng hể " có " thì phải nói " có ", " không " thì phải nói " không " . Thêm thắc điều gì là do ác qủy ( Mt 5, 37).
 
   3 - Một vài tư tưởng kết thúc.
   Bổn “phản đề” của Chúa Giêsu để đối đáp lại bốn “chủ đề” lề luật của Israel, được nói lên để canh tân truyền thống tôn giáo của dân Chúa, được Chúa Giêsu đáp ứng đầy đủ và mới mẻ, mà Phúc Âm ghi lại cho chúng ta trong mối tương quan " công chình " với Chúa.
   Mối tương quan đó là mối tương quan hoàn hảo hơn, khi được tăng trưởng lên không phải do các cách áp dụng thực tế do con người biến chế ra để áp dụng, cho bằng là mối tương quan được lớn lên do tình yêu thương đối với Chúa thúc đẩy: tình yêu thương là những gì Thiên Chúa trước tiên tỏ ra cho con người và chính tình yêu đó làm cho con người khám phá ra các mối tương quan nhân loại của mình đối với anh em.
   Bởi đó con người không phải " tuân theo Lề luật ", khóm nóm " giữ các giới răn " Chúa dạy như người nô lệ, nếu không " coi chừng Chúa phạt ", " xuống hoả ngục lỗ máu đầu ", " ác giả ác báo nhãn tiền ", " chết không kịp trối ", cho bằng người tín hữu Chúa Ki Tô là người sống bằng tình " yêu thương Chúa và yêu thương anh em ", " như thầy đã yêu thương anh em " ( Jn 13, 14s).
 
NGUYỄN HỌC TẬP

Mời xem Video THEO CHÚA KITÔ của Vũ Đình An (Nhóm Cánh Buồm Xanh)

(Sau 15 giây vẫn chưa thấy hát xin ấn vào F5 hay Refresh)