Trong nhạc t́nh của Việt Nam thường
hay có chữ: "mắt
xanh". Thực tế làm ǵ có người
Việt Nam nào có mắt mầu xanh trừ khi đeo
contact lenses mầu xanh hay là mắt của "con lai", mắt
của con mèo. Như vậy "mắt
xanh" nghĩa là ǵ?
Nghĩa thứ
nhất "mắt
xanh", theo ư nhiều người cảm
nhận, chắc chỉ là ám chỉ người đàn
bà c̣n trẻ và dĩ nhiên có đôi mắt đẹp.
Nghĩa thứ
hai "mắt
xanh", là để chỉ sự bằng ḷng
hay vừa ư. Theo Điển - Tích Lạ của
Nguyễn Tử Quang:
"Mắt xanh" do chữ
"Thanh
nhăn", là mắt ở giữa có tṛng đen
(hoặc xanh) hai bên tṛng trắng. Nguyễn Tịch, người
đời nhà Tấn, là người rất ưu rượu
và đàn. Làm quan rồi cáo bịnh về nhà,
kết bạn cùng Kê Khang, Lưu Linh, Nguyễn Hàn, Sơn
Đào, Hướng Tú và Vương Nhung, người
thường gọi là "Trúc lâm thất hiền"
(bảy người hiền ở rừng trúc).
Ông là người
chán đời, thích tiêu diêu trong vũ trụ. Thơ
của ông phần nhiều tả t́nh, hoặc than cho
thói đời đen bạc, hoặc chán cho thế
sự thăng trầm, hoặc ngao ngán cảnh phú quư
công danh như phù vân… Tư tưởng của ông có
lúc lại kỳ dị. Như trong bài văn xuôi
"Đại nhân tiên sinh truyện", ông ví con người
trong vũ trụ như con rận trong quần.
Ông phản đối
Nho Giáo. Ông bảo: "Không có vua th́ vạn vật
ổn định; không có bề tôi th́ mọi
việc được trị; không có kẻ sang th́
kẻ hèn không oán; không có kẻ giàu th́ kẻ nghèo
không tranh của. Ai nấy đều đủ ăn
mà không cầu ǵ nữa”. Thật là một tư tưởng
"vô chính phủ" nhưng cũng lạ là vua
Tấn vẫn để ông ở yên.
Nguyễn Tịch
lại có một thái độ lạ lùng. Khi tiếp
khách hễ là hạng quân tử, là hạng người
vừa ḷng ḿnh th́ Nguyễn Tịch nh́n thẳng
bằng tṛng mắt xanh; trái lại khách là kẻ
tầm thường, người không vừa ḷng ḿnh
th́ ông nh́n bằng đôi tṛng trắng."
Do điển
đó, sau này người ta dùng chữ "mắt
xanh" để chỉ sự bằng ḷng,
vừa ư và từ đó có câu: “lọt
vào mắt xanh".
1. Trong TRUYỆN KIỀU, Từ Hải gặp Thúy
Kiều ở thanh lâu, Từ Hải hỏi Thúy
Kiều:
"…Bấy lâu nghe tiếng má đào,
Mắt
xanh chẳng để ai vào có không?"
Chỗ này
Từ Hải hỏi: "Mắt
xanh chẳng để ai vào có không?" là ư
muốn hỏi Thúy Kiều: "Nàng đă thấy ai
vừa ư chưa? Đă có chàng nào "lọt
vào mắt xanh" chưa?"
2. Bản t́nh ca: CHIỀU TÍM - Nhạc: Đan Thọ
& Lời: Đinh Hùng có "mắt
xanh":
"...
Ai nhớ mắt
xanh năm nào,
Chiều
thu soi bóng nắng chưa phai mầu..."
CHIỀU TÍM
|