Âm nhạc: TỰ HỌC SÁNG TÁC CA KHÚC

TỰ HỌC SÁNG TÁC CA KHÚC

A.-Mở đầu

   Chúng ta ai cũng đã hơn một lần tự hỏi: "Làm thế nào có thể sáng tác một ca khúc, hay, nổi tiếng ?"

   Trả lời câu hỏi trên đây gồm có 3 phần:

1.-Làm thế nào có thể sáng tác một ca khúc? 

2.-Làm thế nào có  thể sáng tác một ca khúc hay?

3.-Làm thế nào có thể sáng tác một ca khúc nổi tiếng?

Phần 1: Làm thế nào có thể sáng tác một ca khúc ?  Trước tiên, bạn cần có một ít thơ văn trong ngôn từ, biết làm thơ, gieo vần... để đặt lời hát. Thứ nhì, bạn phải biết rung cảm, xúc động trước những gì xảy ra, dù vui dù buồn cũng khiến bạn phải suy nghĩ, để tìm đề tài sáng tác, và thêm tình tiết cho ca khúc… Thứ ba, bạn phải biết hát, bạn phải là người rất thích hát và đã từng hát những ca khúc của bá tánh, dù bạn hát không hay, không lôi cuốn người nghe cũng không sao. Thứ tư, bạn phải biết một ít kỹ thuật sáng tác… Nếu bạn có 4 điều này, bạn có thể sáng tác và hoàn thành một ca khúc dễ dàng.

   *Nhạc lý và nhạc cụ? Nhạc lý và nhạc cụ là những phương tiện rất tốt, có thể giúp bạn tìm những âm điệu, tiết điệu mới, giúp bạn thêm nhiều phương cách để sáng tác và nhất là giúp bạn hoàn thành ca khúc nhanh và gọn.

   *Ta có thể sáng tác khi chưa học nhạc lý và không biết chơi một nhạc cụ? Đúng, chưa học nhạc lý và không biết chơi nhạc bạn vẫn có thể sáng tác ca khúc. Sáng tác một ca khúc gần giống như sáng tác một bài thơ, hay một bài văn ngắn, rồi thêm âm điệu và nhịp điệu cho lời thơ, lời văn thành một ca khúc. Trong phần sau (C), sẽ trình bày một phần tối thiểu về nhạc lý, và những kỹ thuật sáng tác cần thiết, giúp các bạn có khả năng làm việc với âm điệu và nhịp điệu cho ca khúc của bạn. Nếu bạn sáng tác một bài thơ rồi giao cho một nhạc sĩ phổ nhạc, sẽ là một bài thơ phổ nhạc, nhạc phẩm thuộc về 2 người. Nếu bạn đã học nhạc lý, đã học ký âm pháp..., bạn có thể tự mình chép bài hát ra giấy, nếu không, bạn có thể hát ca khúc mới sáng tác của bạn cho một người nhạc sĩ nghe, người nhạc sĩ đó sẽ chép những lời hát ra bản nhạc cho bạn, và nhạc phẩm này là tài sản trí óc của riêng bạn. Nếu bạn biết xử dụng một nhạc cụ thì rất tốt… bạn sẽ thoải mái, nhiều thú vị, và thấy dễ dàng trong việc sáng tác, hơn những người chưa học nhạc lý, hoặc không biết chơi một nhạc cụ nào. Bây giờ có nhiều Software để viết nhạc như SongWriter, PrintMusic, Music Lab, Music Deluxe...

Phần 2: Làm thế nào sáng tác một ca khúc hay?  Một ca khúc hay, hay không hay, hoàn toàn tùy theo ý thích riêng của từng người, vì đây là nghệ thuật, cũng như người ta hay nói xấu đẹp tùy người đối diện. Bạn đã từng được nghe những bài hát, những giọng ca rất hay, bạn rất thích. Nhưng có những người lại khen những bài hát khác, những giọng ca khác là hay là tuyệt vời mà bạn chẳng muốn nghe tí nào! Vì thế, một ca khúc có thể hay với người này nhưng không hay với người kia!

Phần 3: Làm thế nào sáng tác một ca khúc nổi tiếng? Là một ca khúc được rất nhiều người biết tên và thích nghe. Hơn nữa, nhiều ca sĩ chuyên nghiệp cũng thích trình diễn ca khúc nổi tiếng này. Một ca khúc không phải chỉ tự nó có thể nổi tiếng, mà còn tùy thuộc rất nhiều yếu tố khác như: tâm tư tình cảm, nguyện vọng cũng như những khát vọng của con người, tức là những thính giả của không gian và thời gian trong lúc ca khúc ra đời. Giọng hát đầu tiên đã chuyên chở ca khúc tới người nghe, với một lối luyến láy nào đó, chắc chắn đã giúp một phần lớn cho ca khúc được nổi tiếng. Phần hòa âm đầu tiên, dù đơn sơ hay cầu kỳ vĩ đại, cũng góp một phần không nhỏ, chắp cánh cho ca khúc vươn tới đại chúng. Người ta chỉ có thể sáng tác một ca khúc, một ca khúc hoàn hảo, một ca khúc hay, nhưng không ai chắc chắn có thể sáng tác một ca khúc nổi tiếng!

B.-Bốn lời khuyên khi sáng tác

1.- Đơn giản là rất tốt. Các bạn hãy nhớ lại, nghe lại những ca khúc đã nổi tiếng: nhạc đương thời, nhạc thời chiến, nhạc tiền chiến, hầu như bài nào cũng đơn giản. Ngôn từ đơn giản, âm điệu đơn giản, tiết điệu đơn giản, dễ hát, dễ hiểu và dễ nhớ. Vậy bạn không nên dùng những từ ngữ rắc rối, trừu tượng không rõ ý nghĩa, không nên dùng những âm điệu lên rất cao rồi tuột xuống rất thấp, vượt khỏi sức hát của con người.  

2.- Làm cho nhiều người thích nhạc của mình. Nếu tìm được một âm điệu mới lạ, lồng trong một vài câu nói đang có trên môi của nhiều người đương thời, đơn giản, dễ hát, để người nghe có thể hát theo mấy câu, thì nhạc phẩm sẽ dễ lưu lại trong đầu người nghe ngay khi mới nghe lần đầu. Được như vậy bạn đã thành công nhiều lắm rồi. Nếu nhạc phẩm của bạn lại có một tiết nhịp có thể làm cho người nghe muốn nhịp bàn chân, búng ngón tay khi nghe, thì đúng là bạn đang nhập cuộc. Bạn đang trở thành một “người của quần chúng”!  

3.- Làm cho người nghe xúc động. Những câu chuyện buồn, vui, hài hước, có thể biến thành những ca khúc được nhiều người ưa thích. Những hoàn cảnh éo le, những sinh hoạt vui tươi náo động cũng có thể là đề tài cho những ca khúc của bạn. Nói chung, bạn sẽ thành công nếu nhạc phẩm của bạn có thể làm cho người nghe xúc động: thấy buồn, thấy vui, thấy éo le, thấy vui lên, thấy tức cười, hay thấy ngứa ngáy tay chân..v.v...

4.-Quyết tâm nuôi dưỡng và bảo vệ ý muốn sáng tác. Trong lúc đang sáng tác một Ca Khúc, ai cũng có thể gặp phải những trở ngại: bí chữ, bí notes, hoặc những trở ngại của cuộc sống, của tình cảm... phải bỏ dở bài hát. Nhưng nếu có quyết tâm, bạn sẽ quay trở lại bất cứ lúc nào để hoàn tất Ca Khúc!  

C.-Những nguyên tắc để sáng tác:

1.-Cấu trúc Ca Khúc

 Cấu trúc căn bản  Thông thường, một Ca Khúc được xây dựng bằng 3 đoạn, mỗi đoạn được đặt tên bằng một chữ cái là: A + B + A/. Đoạn (A) là đoạn đầu, (B) là đoạn thứ 2, và (A/) là đoạn thứ 3 của nhạc phẩm. Tại sao đoạn thứ 3 không gọi là (C)? Thưa, vì đoạn thứ 3 thường có âm điệu giống như đoạn đầu là (A), nên người ta gọi đoạn thứ 3 là (A/). Đoạn thứ 2 của bài nhạc luôn luôn có âm điệu khác với đoạn đầu (A), nên được gọi là (B), như Sang Ngang của Đỗ Lễ, Sầu Đông của Khánh Băng, Tóc Em Chưa Úa Nắng Hè của Phạm Mạnh Cương.

   Nhưng chúng ta cũng đã được nghe nhiều nhạc phẩm nổi tiếng không viết theo cấu trúc căn bản, mà có thể là một trong những cấu trúc biến đổi, hoặc những cấu trúc khác sau đây:

Cấu trúc biến đổi 1   A+A' + B+B' + A/+A/'. Trong trường hợp này, câu A' có âm điệu giống như A, hoặc chỉ khác mấy nốt cuối cùng. Đoạn B và B', đoạn A/ và A/' cũng vậy, như Tình Khúc Tháng Sáu của Ngô Thụy Miên, Thung Lũng Hồng của Phạm Mạnh Cương.

Cấu trúc biến đổi 2   A+A' + B + A/  như Cô Bé Ngày Xưa của Hoài Linh, Tuyết Trắng của Anh Chương.

Cấu trúc biến đổi 3   A + B + A + C + A/  như Đón Xuân của Phạm Đình Chương.

 Các cấu trúc khác   Nhiều Ca Khúc chỉ có 2 đoạn: A + B  như Tuổi Mộng Mơ của Phạm Duy, Diễn Đàn Giáo Dân Lên Đường của Văn Chi và Mạnh Thường.

   Có ca khúc chỉ có 2 đoạn giống nhau: A + A'  như Giã Từ Đêm Mưa của Văn Phụng, Em Đẹp Như Mơ - lời Việt Xuân Hùng. Thỉnh thoảng chúng ta cũng gặp một nhạc phẩm có 3 đoạn hoàn toàn không giống nhau: A + B + C. Đôi khi chúng ta cũng thấy một nhạc phẩm, ngoài cấu trúc căn bản, hoặc biến đổi, có thêm một đoạn (extra) ở phần cuối cùng, như là phần kết luận của bài luận văn. Gọi tên là CODA (đọc là Kô-Đa).  

2.-Tìm âm điệu cho Ca Khúc

   Đây là phần hướng dẫn tối thiểu về nhạc lý, cần thiết để sáng tác ca khúc, nhờ đó bạn có thể tạo được một âm điệu hay cho một nhạc phẩm.

   2a.-Âm điệu: Ta chỉ có thể đọc được Lời của bài hát, chưa hát được, nếu không có âm điệu. Do đó, sau khi đã có đề tài và một vài câu cho Lời Nhạc, hoặc cả bài nhạc, bạn phải nghĩ ngay tới việc tìm một âm điệu để hát những Lời Nhạc. Thỉnh thoảng bạn có thể bắt gặp cả hai Lời và Âm Điệu cùng một lúc.

 Nguyên tắc: Nếu đề tài và lời nhạc vui tươi, bạn nên chọn âm điệu vui, tức là Âm điệu Trưởng (melody in major mode). Nếu đề tài và lời nhạc buồn bã, bạn nên chọn âm điệu buồn, tức là Âm điệu Thứ (melody in minor mode).

   2b.-Âm điệu Trưởng và Âm điệu Thứ: Âm điệu được xây dựng trên một Âm giai (scale). Âm giai Trưởng là gốc của Âm điệu Trưởng, Âm giai Thứ là gốc của Âm điệu Thứ.

   2c.-Âm giai: là một chuỗi âm thanh liền nhau, gồm 7 nốt chính của âm nhạc, từ thấp lên cao hoặc từ cao xuống thâp. Có 2 loại âm giai chính là âm giai trưởng và âm giai thứ. Khoảng cách giữa các nốt trong 2 loại âm giai khác nhau rất nhiều, sự khác nhau này tạo ra Âm Giai Trưởng và Âm Giai Thứ.

Âm Giai Trưởng  Đồ--Rê--Mi--Fa--Sol--La--Si--Đố. (Đồ=thấp, Đố=cao, nhưng chỉ là một nốt Đô). Nếu nhìn vào bàn phím đàn Piano, hay Keyboard ta thấy khoảng cách giữa các nốt của Âm Giai Trưởng có khoảng cách như sau:

Đồ-2phím-Rê-2phím-Mi-1phím-Fa-2phím-Sol-2phím-La-2phím-Si-1phím-Đố.

   Trong âm nhạc, từ phím đàn này tới phím đàn kế tiêp, chỉ khác nhau 1/2 cung, gọi là 1 bán cung. Nếu khoảng cách là 2 phím, tức là 2 bán cung, gọi là 1 cung. Do đó, ta có thể nói: Đồ lên Rê: 1 cung, Rê lên Mi: 1 cung, Mi lên Fa: 1 bán cung, Fa lên Sol: 1 cung, Sol lên La: 1 cung, La lên Si: 1 cung, Si lên Đố: 1 bán cung. Như vậy khoảng cách giữa các nốt của một Âm Giai Trưởng như sau:       1cung+1cung+1/2cung+1cung+1cung+1cung+1/2cung.

Âm Giai Thứ  Là--Si--Đô--Rê--Mi--Fa--Sol--Lá. (Là=thấp, Lá=cao, nhưng chỉ là một nốt La). Nếu nhìn vào bàn phím đàn Piano, hay Keyboard ta thấy khoảng cách giữa các nốt của Âm Giai Thứ có khoảng cách như sau:

Là-2phím-Si-1phím-Đô-2phím-Rê-2phím-Mi-1phím-Fa-2phím-Sol-2phím-La.

Do đó, ta có thể nói: Là lên Si: 1cung, Si lên Đô: 1bán cung, Đô lên Rê: 1 cung, Rê Lên Mi: 1 cung, Mi lên Fa: 1bán cung, Fa lên Sol: 1 cung, Si lên Đố: 1bán cung. Như vậy khoảng cách giữa các nốt của một âm giai thứ như sau:    1cung+1/2cung+1cung+1cung+1/2cung+1cung+1cung.

    Các bạn gõ từng phím đàn Piano hoặc Keyboard theo thứ tự từ dưới lên hoặc ngược lại hoặc không cần thứ tự nào, nếu gõ theo Âm Giai Trưởng, các bạn sẽ nghe được một âm điệu vui vui, phấn khởi và trong sáng... Nếu gõ theo Âm Giai Thứ, các bạn sẽ nghe được một âm điệu buồn buồn, u uẩn, ảm đạm; từ đó các bạn có thể tìm được một âm điệu rất gần với chủ để, với nội dung của ca khúc bạn đang sáng tác.

3.-Nghệ thuật soạn Âm Điệu cho Ca Khúc

   Sau đây là một số phương cách để soạn âm điệu cho ca khúc. Những phương cách này giúp bạn có thể viết được một âm điệu dễ nghe, dễ hát và xuôi tai.... nhưng trước tiên chúng ta phải biết thế nào là các Bậc của một âm giai, vì những phương cách soạn âm điệu được dựa trên căn bản này.

   Qua các phần trên đây chúng ta đã biết một Âm giai có 7 nốt, dù là âm giai Trưởng hay Thứ. Tính từ thấp lên cao ta có 8 Bậc như sau:

     Âm Giai Đô Trưởng:  Đồ  --  Rê  --  Mi  --  Fa  --  Sol  --  La  --  Si  --  Đố

     Âm Giai La Thứ:        Là   --  Si   --  Đô  --  Rê  -- Mi  --   Fa  -- Sol  --  Lá

     Các Bậc tương ứng:    (1)       (2)       (3)       (4)      (5)       (6)      (7)      (8)

   Với tất cả các âm giai khác, ngoài Đô Trưởng, như Rê Trưởng, Rê# Trưởng....và ngoài La Thứ, như Si Thứ, Đô Thứ....chúng ta cũng đặt nốt thấp nhất là Bậc (1), nốt kế tiếp là Bậc (2), v..v... và phương cách cho việc chọn âm điệu cho ca khúc như sau:

Bắt Đầu và Kết Thúc Căn Bản  Đa số âm điệu bắt đầu ở Bậc (1), (3), (5) hoặc (8), và kết thúc ở Bậc (1) hoặc (8). Khi kết thúc một đoạn hay một bài nhạc ở Bậc (1) hoặc Bậc (8), ta tạo được một cảm giác trọn vẹn, như một dấu chấm xuống hàng hoặc một dấu chấm hết của một bài diễn văn. Sau đây là những ví dụ:

Ai Lên Xứ Hoa Đào của Hoàng Nguyên bắt đầu ở Bậc (8), kết thúc ở Bậc (1).

Chiếc Lá Cuối Cùng của Tuấn Khanh bắt đầu ở Bậc (5), kết thúc ở Bậc (8).

Chiều Tím của Đan Thọ bắt đầu ở Bậc (3), kết thúc ở Bậc (1).

4.-Những nốt nhạc quan trọng

   Mỗi nốt nhạc trong một âm giai (đã tạo ra âm điệu của nhạc phẩm) đều có một đặc tính riêng. Nốt (1) quan trọng nhất. và nốt (5) cũng quan trọng gần như nốt (1). Tất cả những nốt khác trong âm giai đều là yếu, không quan trọng. Vì vậy, người ta thường bắt đầu bài nhạc bằng những nốt quan trọng, rồi tiếp tục bằng những nốt khác, những nốt yếu, không quan trọng, và cuối cùng người ta lại trở về nốt quan trọng nhất để kết thúc một đoạn hoặc một bài nhạc.

5.-Nhịp Điệu và những nốt nhạc

   Một ca khúc, bên cạnh Âm điệu là Nhịp điệu. Nhịp điệu căn bản là 4/4 và 3/4. Với Nhịp điệu 4/4, mỗi trường canh có 4 nhịp, người ta đếm nhịp như sau: (1-2-3-4) liên tiếp lập đi lập lại. Trong Nhịp điệu 4/4, nhịp 1 quan trọng nhất, nhịp 3 quan trọng nhì, nhịp 2 và 4 không quan trọng. Với nhịp điệu 3/4, mỗi trường canh có 3 nhịp, người ta đếm nhịp như sau: (1-2-3) liên tiếp lập đi lập lại. Trong nhịp điệu 3/4, nhịp 1 quan trọng nhất, nhịp 2 và 3 không quan trọng. Thường thường ta phải có nốt cho những nhịp quan trọng, thí dụ: Trong Nhịp Điệu 3/4 ta luôn luôn thấy có nốt trên nhịp 1, và cũng thường thấy có nốt trên nhịp 3 trong nhịp điệu 4/4. Hơn nữa, người ta cũng hay đặt những nốt dài trên những nhịp quan trọng.

6.-Lời hát (lyrics): Một Âm điệu hay, một Nhịp điệu hấp dẫn chỉ là chuyện khởi đầu. Lời Nhạc mới quan trọng. Ngôn Ngữ Việt Nam rất phong phú về cả ý tưởng và ngôn từ. Một số nguyên tắc chung khi đặt Lời Nhạc cho Ca Khúc:

   6a.-Tiếng Việt có dấu: Tiếng Việt có 5 dấu được đặt trên hoặc dưới các nguyên âm trong mẫu tự, những dấu này đi với chữ nào có thể làm cho chữ đó cao lên hoặc thấp xuống, hoặc cong lên cong xuống một cách tự nhiên. Do đó, nếu ta ghép chữ với nốt nhạc, hoặc nốt nhạc với chữ không khéo, người nghe có thể tưởng là người ca sĩ đã hát ngọng.

   6b.-Tiếng Việt có nhiều âm điệu khác nhau: Người Việt Nam nói cùng một ngôn ngữ, nhưng lại có nhiều âm điệu và phát âm khác nhau. Chúng ta cần chú ý nhiều tới âm điệu, vì âm điệu trong ngôn ngữ có ảnh hưởng rất nhiều tới âm điệu chính của nhạc phẩm. Nhưng người ta thường hát theo giọng Bắc! Vì Tân Nhạc Việt Nam đã phát xuất từ Hà Nội vào thập niên 1928-1937. Năm 1938 được coi là điểm mốc đánh dấu sự hình thành của Tân Nhạc Việt Nam với những buổi biểu diễn và thuyết trình của nhạc sĩ Nguyễn Văn Tuyên tại Hà Nội. Từ đó Tân Nhạc Việt Nam được phát triển khắp nơi, qua nhiều năm tháng, bây giờ ai cũng hát theo lối phát âm của người Hà Nội. Vì vậy, ta phải kết hợp chữ và nốt nhạc thế nào để ca sĩ có thế hát dễ dàng và tự nhiên theo tiêu chuẩn vừa nói. Sau đây là 4 nguyên tắc giúp ghép lời với nốt nhạc để có thể hát được tự nhiên như người Hà Nội.

Nguyên tắc 1: Những chữ cùng dấu, thí dụ: cùng không có dấu, cùng dấu huyền, cùng dấu sắc, cùng dấu hỏi..v..v...nên đi với cùng một nốt (cùng cao độ).

Nguyên tắc 2: Những chữ có dấu sắc và có dấu ngã luôn luôn cao hơn những chữ không có dấu. Những chữ có dấu huyền và có dấu nặng luôn luôn thấp hơn những chữ không có dấu.

Nguyên tắc 3: Những chữ có dấu hỏi nên ghép với 2 nốt, nốt thứ nhất thấp hơn nốt trước nó và nốt thứ 2 phải cao hơn nốt thứ nhất.

Nguyên tắc 4: Những chữ có dấu ngã nên ghép với 2 nốt, nốt thứ nhất bằng hoặc cao hơn nốt trước nó và nốt thứ 2 phải cao hơn nốt thư nhất.

   6c.-Tiếng Việt có từ đơn và từ kép: Từ Đơn chỉ có một chữ: Nắng, Mưa, Buồn... Và Từ Kép phải có 2 chữ mới đủ ý nghĩa như: Hoàng Hôn, U Sầu, Vui Vẻ, Cô Đơn, Anh Hùng, ..v.v... Với những từ kép, ta không nên kéo dài chữ thứ nhất, hoặc nghỉ lâu quá, mới tới chữ thứ 2, vì người nghe có thể không những không hiểu rõ ý của tác giả, mà đôi khi còn hiểu lầm nữa.

   6d.-Tiếng Việt có âm câm và âm vang: Những chữ có âm câm: Biết, Hết, Học, Đẹp, Tết, v.v... Những chữ có âm vang: Sang, Hoang, Trời, Chờ, v.v... Ca sĩ chỉ có thể ngân dài khi hát những chữ có âm vang, nhưng không thể kéo dài những chữ có âm câm.

   6e.-Lời hát cần có chất thơ: Ai cũng đồng ý là Lời Hát của Ca Khúc phải có chất thơ mới thật sự là hay! Cứ nhìn vào những nhạc phẩm hay, nổi tiếng từ xưa tới nay có bài nào không có chất thơ!?  Hơn nữa, chắc chắn các bạn cũng biết đã có rất nhiều nhạc phẩm được phổ từ một bài thơ. Như ANH CHO EM MÙA XUÂN thơ: Kim Tuấn, nhạc: Nguyễn Hiền, CHIỀU thơ: Hồ Dzếnh, nhạc: Dương Thiệu Tước, THOI TƠ thơ: Nguyễn Bính, nhạc: Đức Quỳnh...  Như vậy tại sao ta không thêm chất thơ vào Lời Nhạc? Nhưng, thêm chất thơ vào Lời Nhạc là làm sao? Thứ nhất, nên gieo vần cho từng câu, có thể là vần Lục bát, vần thơ Đường, vần thơ tứ tuyệt v..v..., tùy khả năng của bạn và tùy điều kiện của nhạc phẩm, hay ít ra là bất cứ khi nào có thể. Thứ hai, có thể có những câu đối ý, đối từ của vế trước với vế sau trong một câu, từ câu trước với câu sau... Tuy nhiên, với một Ca Khúc, người ta không bắt buộc phải gieo vần, phải đối đáp chững chạc và khắt khe như với một bài thơ thuần tuý, tất cả chỉ là tùy ý, tùy khả năng... Có thì tốt hơn, không có cũng không sao.

D.-Kết thúc

   Trên đây là một số nguyên tắc và những lời khuyên cho các bạn yêu nhạc, đang muốn tiến tới một bước nữa, đến gần hơn với nghệ thuật âm nhạc. Mục đích là giúp các bạn thêm một ít kiến thức về Sáng Tác Ca Khúc, bên cạnh một số vốn đã có sẵn, mà các bạn đã tích lũy được trong suốt cuộc đời Văn Nghệ của mình. Nếu muốn tiến xa hơn vào đại dương mênh mông âm nhạc, các bạn nên học thêm nhạc lý, học chơi một nhạc cụ - như Guitar, Piano, Keyboard. Chúc tất cả các bạn yêu nhạc, thích ca hát, thích tổ chức văn nghệ, thích hát cho nhau nghe và những người đã đọc phần trình bày trên đây, sớm đạt được thành quả trên bước đường Sáng Tác Ca Khúc.

   Nguyễn Mạnh Thường

1.* Phỏng theo tài liệu của Quốc Toản để trên Internet và Wikipedia (Bách khoa toàn thư)

2.* Theo gợi ý của chị Hương Bình về Ca Khúc DIỄN ĐÀN GIÁO DÂN LÊN ĐƯỜNG khi tôi sáng tác (chưa biết chơi đàn, nhạc lý tự học, nhưng thích hát, thích nghe nhạc và đang cần bản nhạc mở đầu cho DĐGD...) đã được Lm. Nhạc sĩ Paul VĂN CHI xem lại và chấp thuận để làm Nhạc Hiệu DIỂN ĐÀN GIÁO DÂN trên Wesbsite  & Chương Trình Truyền Hình DĐGD.

3.* Có một số nhạc sĩ sáng tác một Ca Khúc và rồi biến mất... Những nhạc sĩ chỉ sáng tác duy nhất, rồi thôi… như Võ Đức Phấn với Cùng Một Kiếp Hoa, Từ Vũ với Gái Xuân, Lê Bình với Đường Lên Sơn Cước, Lê Trạch Lựu với Em Tôi, Hồng Duyệt với Đường Chiều và có thể còn vài người nữa...  Không hiểu vì lý do gì mà họ chỉ viết có một Ca Khúc...?

Quí vị đang nghe DIỄN ĐÀN GIÁO DÂN LÊN ĐƯỜNG   Sáng tác: Lm VĂN CHI & MẠNH THƯỜNG