Nước Mỹ: MÙA
THI VÀ TỐT NGHIỆP
Bùi
Văn Phú
Một năm
học sắp kết thúc. Thời gian này là lúc này
sinh viên, học sinh đang trải qua những kỳ
thi. Sau đó sẽ là những lễ ra trường kéo
dài cho đến giữa tháng Sáu.
Trong hệ
thống giáo dục Mỹ không có những kỳ thi
bắt buộc tổ chức trên toàn quốc vào ngày
giờ nhất định. Như AP Test (Advanced
Placement, các lớp cao cấp) do tiểu bang, hay “Common
Core” do sở học chánh địa phương
tổ chức thường được lên lịch
trong khoảng từ giữa tháng 4 đến đầu
tháng 5, tùy mỗi trường chọn ngày giờ
thuận tiện.
SAT hay ACT thì
học sinh lớp 12 đã phải thi từ năm ngoái,
hay trễ nhất là vào cuối tháng Một vừa
qua cho kịp gửi điểm đến các đại
học nơi các em xin vào để được
cứu xét trong tháng Ba, tháng Tư. Đến nay trường
nào nhận, trường nào từ chối và học
sinh quyết định chọn học trường nào
đã phải làm xong các thủ tục giấy tờ,
chỉ giữ điểm học kỳ cuối cùng
cho tốt là sẽ nhập học vào mùa thu tới.
Ở California,
kỳ thi khảo sát “Common Core” - căn bản chung
- do chính phủ liên bang đưa ra đã hoàn tất
vào tuần trước.
Kỳ thi này
chủ yếu gồm hai môn Anh ngữ và Toán để
xác định trình độ của học sinh
từ lớp 11 trở xuống. Đây không phải là
kỳ thi lên lớp hay chuyển cấp, vì học sinh
thường được xếp lớp theo tuổi,
mà chỉ có mục đích khảo sát trình độ
học sinh để nhà trường và những nhà làm
chính sách giáo dục tìm ra biện pháp hay đề
xuất cải cách giáo dục, chuyển hướng
sư phạm hầu giúp học sinh tiến bộ hơn,
đủ khả năng hơn để vào đời
làm việc hay lên đại học sau khi tốt
nghiệp trung học.
Trình độ
đọc viết và toán của học sinh Mỹ
trong vài thập niên qua là điều đáng lo
ngại. So với các nước phát triển từ
Âu sang Á thì học sinh Mỹ ở tuổi 15 có trình
độ kém, thua các nước Hà Lan, Pháp, Nam Hàn,
Singapore. Theo khảo sát của cơ quan Program for
International Student Assessment (PISA) tại 30 quốc gia,
học sinh Hoa Kỳ xếp hạng 25.
Khảo sát toàn
quốc năm 2013 của tổ chức National Assessment
of Education Progress (NAEP) cho thấy chỉ có 26% học
sinh lớp 12 ở Mỹ đạt trình độ toán
ở mức khá hay giỏi; về đọc tiếng
Anh là 38%. Mức xếp hạng ở Mỹ thường
có bốn trình độ: below average (kém), average (trung bình),
proficient (khá), và advanced (giỏi).
Cũng theo
khảo sát của NAEP, chỉ 39% học sinh lớp 12
đủ trình độ toán và 38% đủ trình
độ đọc hiểu Anh ngữ để theo
học những lớp của học trình năm đầu
đại học. Riêng học sinh
gốc Á châu thì kết quả khá hơn, với 47%
cho cả toán và trình độ Anh ngữ. Đó cũng
là con số cao nhất so với học sinh thuộc các
chủng tộc khác.
Trình độ
của học sinh trung học Mỹ ngày càng đi
xuống và đến nay vẫn chưa có giải pháp
để cải tiến. Trong khi số học sinh không
hoàn tất bậc trung học là khoảng một
phần tư.
Đáng lưu ý
là số người tốt nghiệp trung học trong
ba thập niên đã không tăng lên. Theo tư
liệu từ Organisation for Economic Co-operation and Development
(OECD), số người Mỹ ở độ
tuổi 55 đến 64 có bằng trung học, bao
gồm cả bằng tương đương trung
học G.E.D, là 87%, cùng tỉ lệ với số người
Mỹ đang ở độ tuổi 25 đến 34.
Nếu so sánh
với Nam Hàn thì tỉ lệ này là 37% trong lớp người
lớn tuổi và 97% trong lớp người trẻ,
một con số mà nhiều nhà làm chính sách giáo
dục của Mỹ mơ ước.
Trong khi giáo
dục phổ thông tại Hoa Kỳ có nhiều
khuyết điểm và thua kém nhiều nước phát
triển thì hệ thống đại học Mỹ luôn
đứng đầu thế giới.
Theo bảng
xếp hạng năm 2016 của Times Higher Education, trong
mười trường danh tiếng nhất thế
giới có đến 8 đại học Hoa Kỳ,
đó là Harvard đứng đầu bảng, MIT (2),
Stanford (3), U.C. Berkeley (6), Princeton (7), Yale (8), Columbia (9) và
Cal Tech (10). Đại học Cambridge và Oxford bên Anh
xếp thứ 4 và 5.
Đại học U.C. Berkeley. (ảnh Bùi
Văn Phú)
Riêng tại
California, hệ thống University of California với 10 trường,
trong đó một số trường nổi tiếng
và thu hút nhiều sinh viên nước ngoài. Theo
bảng xếp hạng trên, trong 50 đại học hàng
đầu thế giới còn có U.C. Los Angeles đứng
thứ 13, U.C. San Diego 35, U.C San Francisco 42 và U.C. Davis 45.
Đại học U.C. Berkeley. (ảnh
Nguyễn Mạnh Thường)
Đại học U.C. Berkeley. (ảnh
Nguyễn Mạnh Thường)
Hệ thống
đại học Hoa Kỳ luôn mở cửa đón
nhận sinh viên từ khắp nơi trên thế
giới đến học và nghiên cứu. Sau khi
tốt nghiệp, nếu là sinh viên giỏi, có
những sáng kiến, đề xuất hay những
dự án sáng tạo, các công ty sẽ mời ở
lại làm việc, sẵn sàng xin chính phủ Mỹ
cấp thẻ xanh và nếu muốn định cư
luôn ở Mỹ cũng không phải là điều khó
khăn, như nhiều sinh viên du học Hoa Kỳ
đã chọn nơi này làm quê hương mới,
đóng góp trí tuệ cho sự phát triển của nước
Mỹ từ bao năm qua.
Trong khi đại
học phát triển với những khám phá, sáng
chế thì trình độ học sinh phổ thông
ở Mỹ ngày một kém đi và rất ít sinh viên
muốn theo học sư phạm để làm giáo viên
từ lớp 1 đến lớp 12. Riêng tiểu bang
California lúc nào cũng thiếu cả trăm nghìn thày
cô. So với một thập niên trước, số
sinh viên ghi danh học ngành sư phạm đã
giảm 70%. Thiếu giáo viên nhiều nhất lại là
các môn toán và khoa học, vì nếu có bằng cử
nhân toán hay các ngành khoa học, ra trường dễ
tìm việc làm trong khu vực công nghệ, lương
cao hơn lương giáo chức và không bị
nhức đầu với đám học trò ở vào
lứa tuổi thích phá phách hơn là học.
Với trình độ
học sinh lớp 12 ngày càng kém nên khi lên đại
học, dù học ở đại học cộng
đồng để lấy bằng cao đẳng hay
được nhận vào một đại học
bốn năm để lấy bằng cử nhân thì
thời gian đã phải kéo dài ra, 3 năm cho
bằng cao đẳng thay vì 2 năm; và 5 hoặc 6 năm
cho bằng cử nhân, thay vì 4 năm như trước
đây.
Khi vào đại
học năm đầu, sinh viên phải thi xếp
lớp cho các môn Anh ngữ và Toán. Nhiều học
sinh dù đã học điểm động học
(calculus) ở trung học, khi thi vẫn bị điểm
thấp và phải học lại đại số, lượng
giác hay điểm động học nhập môn.
Tiếng Anh cũng thế, nhiều em không đủ
trình độ đọc và viết luận văn nên
được xếp vào những lớp căn
bản trước, vì thế thời gian để
tốt nghiệp phải kéo dài ra.
Sinh niên tốt
nghiệp các đại học Mỹ ngày nay còn mang
nợ nhiều. Theo tư liệu từ Institute for
College Access and Success, trong năm 2014 một sinh viên
tốt nghiệp cử nhân mang nợ trung bình 29 nghìn
đô-la và khoảng 70% sinh viên phải mượn
tiền để đi học. Ở tiểu bang
California, khoảng 55% sinh viên bậc cử nhân
phải vay tiền đi học và số nợ trung bình
khi ra trường là 21 nghìn đô-la.
Hiện thời
tốn phí cho một dân California theo học
tại một trong mười trường University of
California là từ 32 đến 35 nghìn đô-la một
năm, bao gồm tiền học phí, sách vở và
ăn ở. Đó là một khoản tiền không
nhỏ nên nhiều cha mẹ không thể cho con học
ở những đại học tốt, dù chính
phủ hứa sẽ trợ giúp tài chánh toàn bộ
cho gia đình có thu nhập dưới 80 nghìn đô-la
một năm.
Đầu tư
vào việc học vẫn đem lại lợi ích lâu
dài. Nhưng số tiền cần có để
khởi đầu đang là khó khăn cho nhiều
sinh viên.
Đại học U.C. Berkeley. (ảnh
Nguyễn Mạnh Thường)
|